Eskimosi – ciekawostki z życia w igloo

Pierwsza odpowiedź na to pytanie wydaje się oczywista: w igloo! Jak jednak spać w domu wykonanym z lodu i nie zamarznąć? Tradycyjne łóżko używane przez ludy zamieszkujące najzimniejsze obszary kuli ziemskiej może zaskoczyć. Na początku trzeba przypomnieć, że określenie „Eskimosi” wychodzi z użycia jako obraźliwe, ponieważ miało rzekomo oznaczać „zjadaczy surowego mięsa” w języku sąsiadów - plemion żyjących na terenie Wielkich Jezior.

Językoznawcy twierdzą jednak, że nazwa ta w językach algonkińskich oznacza „ludzi w rakietach śnieżnych” i nie miała pejoratywnego znaczenia. Mieszkańcy kanadyjskiej arktyki i Grenlandii nazywają siebie Inuitami, co znaczy po prostu „my, ludzie”.

Igloo ma kształt kopuły. Mmatematycznie rzecz ujmując nie jest to półkula, ale paraboida z otworem wejściowym w formie tunelu, który trzeba pokonywać na czworakach. Ma to na celu ograniczenie dopływu zimnego powietrza. Otwory wentylacyjne mają na celu ograniczenie dopływu zimnego powietrza, a inne otwory (będące zarazem oknami) znajdują się na szczycie lodowej konstrukcji.

Jest to celowe rozwiązanie wypracowane z pewnością przez wiele setek lat praktyki. ponieważ w czasie nocy polarnej jedyne światło pochodzi od gwiazd i księżyca, a w czasie dnia polarnego słońce jest przecież ciągle w zenicie. Funkcje „szyb” pełnią przezroczyste kawałki słodkowodnego lodu lub focze pęcherze. Igloo zbudowane jest z prostokątnych bloków o wymiarach ok. 60 x 120 cm, mających około 20 cm grubości. Wbrew obiegowej opinii bloki te nie są wycinane z lodu, ale ze śniegu.

Być może wiecie, że w języku inuickim występuje kilka osobnych słów na określenie różnych rodzajów śniegu. Śnieg nadający się do budowy igloo to „auviq”. Miejsce powstałe po wycięciu bloków zazwyczaj jest zarazem lokacją, w którym budowane jest igloo. Po ukończeniu wejście jest zasłaniane, a w środku rozpala się lampę. Ogrzane powietrze zaczyna topić powierzchnię bloków śniegowych, która szybko zamarza ponownie pod wpływem zimnego powietrza z zewnątrz.

Dzięki takiemu postępowaniu każdy blok śniegu jest mocno „cementowany” na swoim miejscu, a jego wewnętrzna powierzchnia zamienia się w lód. Procedurę powtarza się tak długo, aż „dom ze śniegu” zmieni w solidny „dom z lodu” Pozwala to uzyskać niezwykle wytrzymałą konstrukcję (na dachu igloo może stanąć nawet niedźwiedź polarny, nie powodując jego zawalenia). Można też bez problemu usunąć kawałek ściany w celu „rozbudowy”.

Tą metodą, budując szereg lub krzyżujące się kopuły i pomijając lub otwierając wspólne przejścia, Inuici mogli stworzyć przestrzeń, w której wspólnie mogło mieszkać kilka rodzin.

W Thule, północno-wschodnim wybrzeżu Grenlandii, gdzie niewielka społeczność Inuitów żyła w izolacji i uważała się za jedynych ludzi na świecie aż do początku XIX, budowano duże konstrukcje, służące jako wspólne sale do śpiewu, tańca i zapaśnictwa podczas długiej nocy polarnej. Zwykłe „mieszkalne” igloo nie mogło być jednak zbyt duże, gdyż najważniejsze było przecież utrzymanie ciepła.

Średnica podstawy igloo wynosiła od 3 do 5 metrów, a stojąc na środku można było dotknąć rękami sufitu w najwyższym punkcie.

Temperatura powietrza w obszarach podbiegunowych może spaść nawet do - 40°C! Jaką temperaturę można uzyskać w domku wykonanym z lodu, gdy za ogrzewanie służy co najwyżej ciepło ciała, skóry upolowanych zwierząt i „lampa” z foczym tłuszczem? Będziecie zaskoczeni, ale od +2°C aż do +18 °C! Jak to wogóle możliwe?

Igloo mimo swych niewielkich rozmiarów podzielone jest na części, które moglibyśmy nazwać „gospodarczą” (gdzie emperatura wynosi kilka stopni powyżej zera) i „wypoczynkową” lub „sypialnią” (w niej temperatura jest już całkiem komfortowa i wynosi między 16° a 18°C). Część gospodarcza znajduje się bliżej wejścia. Jak pisze Diamond Jenness w książce „The Indians of Canada”:

Po prawej lub po lewej stronie (od wejściowego tunelu) dwie stopy nad podłogą znajduje się lampa, kamienne naczynie w kształcie spodka, wypełnione płonącym foczym tłuszczem i zawieszony nad nim kamienny garnek do gotowania. Za lampą znajdują się torby zawierające mięso i tłuszcz; przed nim drewniany stół z nożem i kadzią.