Polski (PL)Niemiecki (DE)Angielski (EN)
Informacje o produktach: +48 509 940 633 | Obsługa zamówień: +48 512 999 218
0

Co o efekcie Pigmaliona mówi psychologia?

10 listopada 2023
Co o efekcie Pigmaliona mówi psychologia kopia
Nasz tekst o efekcie Pigmaliona to kolejny już artykuł powstały na wyraźną prośbę czytelników we współpracy z psychologiem, mgr Mateuszem Nesterok. Skupiamy się on wokół jednego z niezwykle fascynujących zjawisk psychologicznych, którego odkrycie rzuciło cień na to, jak postrzegamy wierzenia, oczekiwania i przekonania innych ludzi. Okazuje się bowiem, że te mogą mieć wpływ na zachowanie innych ludzi, w tym ich osiągnięcia.

Efekt Pigmaliona jest jedną kluczowych koncepcji w psychologii społecznej, który doskonałe ilustruje, jak silnie przekonania kształtują rzeczywistość w codziennym życiu. Dlatego też warto zgłębić definicję i mechanizmy tego zjawiska. Dzięki temu możemy poznać konsekwencje efektu Pigmaliona dla naszych relacji społecznych, ale również pracy czy szkoły, gdzie także ma zastosowanie.
Psychologia społeczna, teorie psychologiczne, nurty w psychologii

Psychologiczna analiza zjawiska Pigmaliona

Jak zaznacza ekspert ONSEN® specjalizujący się w psychologii, mgr Mateusz Nesterok, efekt Pigmaliona to znane i klasyczne zjawisko psychologiczne, które już od dawna intryguje różnego rodzaju badaczy ludzkiego zachowania. W celu głębokiego zrozumienia tego zjawiska, warto wejść we wszystkie jego psychologiczne aspekty. Dzięki temu można bowiem pojąć, na czym ono polega, a więc też z czym się wiąże w codziennym życiu.

Samo zjawisko efektu Pigmaliona, które znane jest także jako znana forma samospełniającej się przepowiedni, odnosi się bezpośrednio do wpływu, jaki ludzkie wierzenia i przekonania bezpośrednio lub pośrednio wywierają na zachowanie czy zdarzenia. Niekiedy wiąże się to również z pierwszym wrażeniem, jakie na kimś wywieramy, a które determinuje kolejne myśli na nasz temat. Może mieć też związek z heurystykami myślenia, czyli nieświadomymi schematami.

W psychologii jest to analizowane z perspektywy przekonań i przewidywań, które kształtują interakcje społeczne ludzi, a jakie wynikać mogą również z ludzkiej intuicji będącej w dużej mierze wynikiem uczenia się na podstawie przeszłych doświadczeń życiowych. Stąd też jednym z kluczowych elementów psychologicznej analizy efektu Pigmaliona jest szerokie badanie mechanizmów, które prowadzą do samospełniających się przepowiedni, zwanych także proroctwami. To właśnie nasze przekonania o potencjale innych ludzi mogą skłonić ich do zachowań, które są zgodne z naszymi oczekiwaniami, niezależnie od tego, czy te przy racjonalnym spojrzeniu oczekiwania te są realistyczne czy nie.
Efekt Pigmaliona, nieświadomość, podświadomość, manipulacja

Mechanizmy psychologiczne w efekcie Pigmaliona

Zjawisko psychologiczne, jakim jest efekt Pigmaliona, kryje w sobie wiele fascynujących mechanizmów psychologicznych. Warto zgłębić wiedzę o tych mechanizmach, aby móc zrozumieć, dlaczego efekt Pigmaliona ma istotny wpływ na nasze codzienne funkcjonowanie. Szczególnie w sferze społecznej, której dotyczy.

Oczywiście u podstaw efektu Pigmaliona leży mechanizm samospełniającego się proroctwa, czyli powszechnie występującego zjawiska, które poniekąd sprawia, że nasze przekonania i oczekiwania wpływają na zachowanie innych osób w taki sposób, że zachowują się zgodnie z nimi. To może oczywiście prowadzić do pozytywnych rezultatów, ale zależy głównie od tego, jakie są nasze oczekiwania. Co istotne, mogą być one nieświadome i w ten sposób sterować nami bezwiednie.
Przekonania o innych osobach mają duży wpływ na ich zachowanie.
Innym mechanizmem jest wpływ postrzegania kompetencji, który naturalnie wiąże się w niektórych przypadkach z siłą autorytetu zbadaną przez Stanley'a Milgrama. Jeśli mamy przekonanie, że ktoś jest kompetentny i zdolny, jesteśmy skłonni dostarczyć tej osobie wsparcia i okazać większe zaufanie, niż w przeciwnym wypadku. Podobnie jeśli ktoś jest dla nas autorytetem, w którego kompetencje wierzymy. W efekcie, osoba ta może lepiej radzić sobie w zadaniach, a wobec tego osiągać wyższe wyniki.

Istotną rolę odgrywa też samoocena, bowiem jeśli ktoś z nas ma bardziej pozytywny obraz samego siebie, jest także skłonny podjąć więcej wyzwań i tym samym dążyć ku osiągnięciu sukcesu, który sobie wyznaczył. Także konkretne przekonania innych ludzi na temat czyjejś samooceny mogą wpływać na pewność siebie i osiągnięcia tej osoby.

Wreszcie należy zwrócić uwagę na własne przekonania, a więc wiedzę lub wiarę w swoje możliwości, bowiem ma to związek z oczekiwaniami wobec innych ludzi, które im stawiamy. Poza tym jeśli sami wierzymy, że coś jest możliwe, to efekt Pigmaliona pokazuje, że staje się to wyraźnie bliższe możliwości osiągnięcia.
Mechanizmy psychologiczne, terapia schematów, psychologia

Wpływ oczekiwań na wyniki z perspektywy psychologa

Samo pojęcie efektu Pigmaliona, jak wskazuje mgr Mateusz Nesterok, zdecydowanie przekracza granice teoretycznych rozważań i coraz częściej przenosi się do codziennej praktyki psychologicznej, a w szczególności przy badaniach związanych z czyimś oczekiwaniem na zachowanie innych osób, w tym także rodziców wobec dzieci. To zjawisko pokazuje, że czyjeś oczekiwania często przekładają się na rzeczywistość, co ma duże znaczenie przy pracy z klientami gabinetów psychologicznych.

Jednym z kluczowych aspektów wpływu oczekiwań na wyniki jest kwestia postrzegania potencjału drugiego człowieka. Kiedy psycholog wierzy w potencjał swojego klienta i ma wysokie oczekiwania co do jego zdolności do zmiany i rozwoju, to samo przekonanie może pobudzać tego klienta do większego wysiłku we wprowadzaniu zmian. Nastawienie okazywane przez psychologa może więc dać pozytywne rezultaty, o ile jest odpowiednie.

Należy więc uznać, że efekt Pigmaliona można użyć także w kontekście terapii, ponieważ terapeuta mający wysokie oczekiwania co do skuteczności terapii wobec danego klienta, może mieć wpływ na jego zaangażowanie się w proces leczenia, co pomoże osiągnąć spodziewane efekty. Jednakże nie jest to jednostronne, działając też w drugim kierunku. Innymi słowy, także oczekiwania klienta wobec psychologa mogą wpływać na jakość terapii i jej skuteczność. Dlatego odpowiednie zrozumienie tych mechanizmów, a następnie umiejętne zarządzanie nimi, jest istotne zarówno dla psychologów, jak i klientów.
Efekt Pigmaliona, psychologia społeczna, zachowanie człowieka

Efekt Pigmaliona w kontekście psychologii społecznej

Dziedzina badawcza, jaką jest psychologia społeczna, skupia się przede wszystkim na tym, jak interakcje międzyludzkie czy wpływ grupy kształtują przekonania, zachowania czy funkcjonowanie człowieka. W jej zainteresowaniach leży efekt Pigmaliona, odgrywając kluczową rolę przez ujawnianie tego, w jaki sposób wpływ innych ludzi może kształtować doświadczenia.

W psychologii społecznej efekt Pigmaliona jest często analizowany z perspektywy wpływu społecznego na jednostkę. To zjawisko doskonale ilustruje bowiem, jak oczekiwania społeczne i presja grupy mogą wpływać na zachowanie jednego człowieka. Kiedy bowiem grupa wyraża wysokie oczekiwania wobec danej osoby, ta osoba często dąży do spełnienia tych oczekiwań, aby zdobyć aprobatę i akceptację.

Efekt Pigmaliona w psychologii społecznej może dotyczyć niekiedy również kwestii stereotypów i uprzedzeń. Przekonania oparte na stereotypach mogą bowiem wpływać na zachowanie i osiągnięcia innych osób. To z kolei może prowadzić do samospełniających się proroctw, kiedy to jedna osoba lub grupa ludzi, które są obarczane jakimiś konkretnymi przekonaniami, wdraża je w życie.

Niektórzy badacze zajmujący się psychologią społeczną analizują również to, w jaki sposób efekt Pigmaliona wpływa na dynamikę procesów zachodzących w grupach społecznych. Oczekiwania liderów lub nieco bardziej wpływowych członków grupy mogą kształtować zachowanie reszty członków, wpływając na ich decyzje i rezultaty osiągane przez jednostkę czy grupę. To jest szczególnie ważne dla osób zarządzających zespołami pracującymi wspólnie.
Terapia behawioralna, zachowanie ludzi, procesy grupowe

Zjawisko Pigmaliona w naukach behawioralnych

W naukach behawioralnych zjawisko Pigmaliona stanowi obszar badań, który pozwala na głębokie zbadanie psychologicznych mechanizmów wpływu oczekiwań i przekonań na zachowanie innych ludzi. Pozostaje to niezwykle istotne dla badaczy prowadzących szerokie badania nad aspektem behawioralnym funkcjonowania człowieka, w tym dynamiką grupową.

Z zasady efekt Pigmaliona odnosi się do wpływu, jaki nasze osobiste przekonania o innych ludziach mogą wywierać na ich zachowanie. W naukach behawioralnych ten wpływ bada się i analizuje głównie na podstawie obserwacji i eksperymentów. Badacze starają się zrozumieć w ten sposób zrozumieć, jak nasze oczekiwania, postrzeganie i przekonania wpływają na działania grup.
Efekt Pigmaliona może być wykorzystywany w pedagogice.
Kluczowe w naukach behawioralnych jest to, że wpływ ten nie zawsze musi być wyrażany w sposób jawny, ale może być nieświadomy. Często nasze oczekiwania są bardzo subtelne, a przez to wprowadzamy je do funkcjonowania społecznego w nieświadomy sposób, co jest normalne. To sprawia, że zrozumienie tego zjawiska jest wyzwaniem, ale jednocześnie otwiera drzwi do niezwykłego świata świadomego zarządzania wpływem na osiągnięcia i zachowania.

Warto zaznaczyć, że efekt Pigmaliona jest również szeroko badany w kontekście psychologii edukacji, gdzie analizuje się szeroko, jak przekonania nauczycieli o uczniach wpływają na ich wyniki w nauce. To psychologiczne zjawisko pokazuje, jak bardzo ważne jest, aby nauczyciele mieli pozytywne oczekiwania wobec wszystkich uczniów, niezależnie od mało istotnych kwestii, jak pochodzenie czy kompetencje, które można wykształcić. Tego niestety nadal brakuje w większości systemów edukacji, jakie istnieją na świecie.
Efekt Pigmaliona, wpływ wierzeń, potencjał a kariera

Wierzenie, wpływ i realizacja potencjału a efekt Pigmaliona

Zjawisko nazywane efektem Pigmaliona jest ściśle związane z koncepcją wpływu wierzeń na realizację potencjału danych osób. To zjawisko społeczne doskonale ilustruje, jak wierzenia i przekonania wpływają na zdolność do wykorzystywania swojego potencjału, aby wprowadzać korzystne zmiany w życiu.

Ludzkie wierzenia z pewnością odgrywają kluczową rolę w prawidłach rządzących opisywanym tutaj efektem Pigmaliona. Nasze przekonania o tym, jaki potencjał drzemie w innych ludziach, kształtuje oczekiwania wobec nich. Jeśli wierzymy, że ktoś ma duży potencjał i przez jest zdolny do większych osiągnięć w jakiejś dziedzinie, to nasze oczekiwania przekładają się na bardziej pozytywne zachowanie wobec tej osoby. W ten sposób wiara w potencjał drugiej osoby może mobilizować do działania.

Pamiętajmy więc, że to jak oceniamy i traktujemy innych, ma często istotne konsekwencje przekładający się na ich zachowania. Pozytywne przekonania mogą stymulować rozwijanie umiejętności i zdolności, podczas gdy negatywne przekonania mogą działać w odwrotny sposób, a więc ograniczać potencjał. Stąd też nasze wierzenia i oczekiwania mogą stanowić zarówno barierę, jak i motywację do osiągania celu, jaki ktoś obrał. Jeśli wierzymy, że jesteśmy zdolni do dokonania czegoś wielkiego, to automatycznie jesteśmy również dużo bardziej skłonni podjąć wyzwania wykorzystujące potencjał.
Samospełniająca się przepowiednia, proroctwo, psychologia

Rola wierzeń w działaniu efektu Pigmaliona

Przy analizowaniu efektu Pigmaliona, jednym z kluczowych elementów do wzięcia pod uwagę jest rola wierzeń, przekonań i przewidywań, które kształtują nasze oczekiwania i w ten sposób wpływają na zachowanie innych ludzi. To właśnie wierzenia odgrywają centralną rolę w schematach działania opisywanego efektu Pigmaliona.

W kontekście związanym z efektem Pigmaliona, ludzkie wierzenia dotyczące potencjału i kompetencji innych ludzi mają ogromne znaczenie, bo bez nich zjawisko to nie ma racji bytu. Jeśli wierzymy, że ktoś jest zdolny, kompetentny i ma potencjał do osiągnięć, to nasze oczekiwania wobec tej osoby stają się bardziej pozytywne. Te pozytywne oczekiwania zaczynają zatem dominować w naszym zachowaniu wobec tej osoby. Mniej lub bardziej świadomie traktujemy ją z większym szacunkiem, a bardzo często oprócz tego możemy udzielać wsparcia i zachęcać do rozwoju na konkretnych płaszczyznach.

Kluczową kwestią jest to, że nasze wierzenia często stają się w bardzo prostu sposób samospełniającymi się proroctwami determinującymi zachowanie. To oznacza więc, że nasze przekonania zaczynają wpływać na otoczenie w taki sposób, że przewidywania stają się rzeczywistością. Jeśli wierzymy, że ktoś jest zdolny i ma potencjał, ta osoba może łatwo stać się bardziej skłonna podjąć wyzwania i angażować się w konkretne aktywności.
Zjawisko Pigmaliona, efekt Galatei, moc wierzeń

Efekt Pigmaliona a efekt Galatei

W kontekście wszelkich nurtów psychologicznych, zarówno efekt Pigmaliona, jak też będący jego odwrotnością efekt Galatei, stanowią niezwykle pasjonujący kontrast, który pomaga zrozumieć wpływ przekonań i oczekiwań na zachowanie ludzi. Oba te efekty dobrze ilustrują moc wierzeń i przekonań w codziennym życiu.

Co do zasady efekt Pigmaliona odnosi się do sytuacji, w której konkretne i ukiernkowane pozytywne oczekiwania wobec innej osoby prowadzą do tego, że zaczyna ona mieć lepsze wyniki i zachowanie, niezależnie od werbalizacji. Innymi słowy, jeśli wierzymy, że ktoś jest zdolny i kompetentny, to ta osoba jest bardziej skłonna podjąć wyzwania, a więc też osiągać pozytywne rezultaty w codziennym życiu.

Tego przeciwieństwem jest efekt Galatei, który niejako opiera się na snuciu wobec kogoś negatywnych oczekiwań, jakie oczywiście również mają swoje efekty w postaci mniej efektywnych wyników i gorzej ocenianego zachwania innej osoby. Jeśli więc ktoś oczekuje porażki, złego zachowania lub niepowodzenia od innej osoby, to te negatywne przewidywania wpływają na jej zachowanie, co z kolei prowadzi do spełnienia tych przewidywań, nawet mimo braku świadomej woli.

Zrozumienie tej różnicy między efektem Pigmaliona a efektem Galatei pomaga być na codzień bardziej uważnym i świadomym wpływu przekonań na innych ludzi. To również ukazuje, że wewnętrzne przekonania i oczekiwania mają znaczący wpływ na to, jak wszyscy kształtujemy nasze relacje czy osiągnięcia, ale i inne aspekty życia.
Fizyka kwantowa, efekt Pigmaliona, silna wola

Co ma efekt Pigmaliona do fizyki kwantowej?

Na pierwszy rzut oka psychologia i fizyka kwantowa to dwie różne dziedziny nauki, które nie muszą mieć wiele wspólnego w codziennym życiu. Można między nimi znaleźć ciekawe analogie i punkty styku, a zwłaszcza jeśli spojrzymy na nie w kontekście wpływu wiary i oczekiwań na wyniki eksperymentów.

Samospełniająca się przepowiednia, czyli efekt Pigmaliona, odnosi się w pierwszej kolejności do sytuacji, w której pewne oczekiwania rzekomo same się spełniają. Jest to zatem zjawisko psychologiczne, które doskonale obrazuje to, że ludzkie przekonania i wierzenia mogą wpłynąć na to, jakie wyniki możemy osiągać w różnych dziedzinach życia, jak choćby w nauce, sporcie czy sztuce.

Drugi element, czyli fizyka kwantowa, to dziedzina nauki, która w swojej istocie zamuje się procesami mikroskalowymi, a w szczególności badaniem niewidocznych dla ludzkiego oka cząsteczek elementralnych. Skupia się często też wokół badania natury światła. Warto jednak pamiętać, że jednym z głównych postulatów fizyki kwantowej jest to, iż obserwator może wpływać na wynik eksperymentu, co znamy jako efekt obserwatora.

Choć na pozór fizyka kwantowa i psychologia wydają się odległe od siebie, można zauważyć pewne analogie w tych dwóch dziedzinach nauki. Obie bowiem podkreślają rolę umysłu i oczekiwań w procesach poznawczych, a także procedurach badawczych. Poza tym efekt Pigmaliona dowodzi niejako, że wiara w sukces może wpłynąć na osiągane cele, podobnie jak w fizyce kwantowej obserwator może wpłynąć na wynik eksperymentu swoją obecnością i intencją.

Zachęcamy również do zapoznania się z pozostałymi artykułami na najlepszym blogu o spaniu i zdrowiu, a także Encyklopedią Zdrowego Snu przygotowaną przez zespół specjalistów ONSEN®. Osobom dbającym o zdrowie kręgosłupa, polecamy zestaw ćwiczeń na kręgosłup przygotowany przez fizjoterapeutę.
Materace, polski producent materacy, sklep z materacami

FAQ: Efekt Pigmaliona

Co to jest samospełniające się proroctwo?

Samospełniające się proroctwo to znane od wieków zjawisko, w którym oczekiwania lub przekonania jednej osoby, a niekiedy grupy osób, wpływają na zachowanie innych w taki sposób, że przewidywania te następnie stają się rzeczywistością. Innymi słowy, kiedy ludzie wierzą lub oczekują, że coś się wydarzy, podejmują działania mające wywrzeć wpływ na inne osoby. Działania te nie muszą być świadome, zazwyczaj odbywają się na poziomie nieświadomości. Oczekiwania te następnie wpływają na działania i zachowanie innych osób, co prowadzi do ich spełnienia. Może to dotyczyć zarówno czegoś pozytywnego, jak i negatywnego.

Na czym polega efekt Pigmaliona?

Efekt Pigmaliona to najczęściej spotykana odmiana samospełniającego się proroctwa. Polega na tym, że pod wpływem pozytywnych oczekiwań wobec innej osoby, spełniają się one. Niejako jest to podyktowane naszymi nieświadomymi działaniami. Na przykład jeśli wierzymy, że uczeń czy pracownik jest zdolny i kompetentny, to ta osoba jest bardziej skłonna podjąć kolejne wyzwania i osiągać lepsze wyniki.

Skąd wzięła się nazwa efektu Pigmaliona?

Nazwa efektu Pigmaliona została nadana na cześć postaci Pigmaliona z mitologii greckiej. Ten według mitu zakochał się w swojej własnoręcznie stworzonej rzeźbie, którą nazwał Galatea. Mit ten symbolizuje to, jak wierzenia i przekonania mogą wpłynąć na rzeczywistość. Ceniony psycholog Robert Merton nazwał to zjawisko efektem Pigmaliona w odniesieniu do wpływu przekonań i oczekiwań na zachowania ludzi.

Czym różni się efekt Pigmaliona od efektu Galatei?

Efekt Pigmaliona odnosi się w pierwszej kolejności do pozytywnych oczekiwań i przekonań, które wpływają na osiągnięcia i zachowanie innych w korzystny sposób. Tymczasem efekt Galatei to jego odwrotność, a więc w tym przypadku negatywne oczekiwania prowadzą do gorszych wyników i zachowania. W obu przypadkach chodzi głównie o to, że oczekiwania i przekonania wpływają na rzeczywistość, ale w przypadku Pigmaliona są to oczekiwania pozytywne, a w przypadku Galatei negatywne.

Jak działa samospełniająca się przepowiednia?

Samospełniająca się przepowiednia jest innym terminem używanym na określenie efektu Pigmaliona i efektu Galatei. Jej działanie opiera się wprowadzaniu w życie przewidywań i oczekiwań, które mogą stać się rzeczywistością z powodu wpływu tych przekonań na zachowanie innych ludzi. To zjawisko podkreśla, że nasze wierzenia i przekonania mają potężny wpływ na to, jakie wyniki osiągamy w życiu. Wiąże się też z tym, że pod wpływem przekonań sami zachowujemy się inaczej, niejako manipulując rzeczywistością.

Udostępnij
Newsletter - bądź na bieżąco!
Bez wyrażenia zgody nie możemy dodać Twojego adresu e-mail do bazy subskrybentów newslettera ONSEN®.
Dziękujemy za dołączenie do grupy subskrybentów newslettera ONSEN®!
Komentarze
Wystąpiły błędy w formularzu.
Imię lub pseudonim *
Adres e-mail (nie będzie widoczny)
Number telefonu (nie będzie widoczny)
Komentarz *
Dziękujemy za dodanie komentarza!
Więcej porad ekspertów: