Co to jest samospełniające się proroctwo?
Samospełniające się proroctwo to znane od wieków zjawisko, w którym oczekiwania lub przekonania jednej osoby, a niekiedy grupy osób, wpływają na zachowanie innych w taki sposób, że przewidywania te następnie stają się rzeczywistością. Innymi słowy, kiedy ludzie wierzą lub oczekują, że coś się wydarzy, podejmują działania mające wywrzeć wpływ na inne osoby. Działania te nie muszą być świadome, zazwyczaj odbywają się na poziomie nieświadomości. Oczekiwania te następnie wpływają na działania i zachowanie innych osób, co prowadzi do ich spełnienia. Może to dotyczyć zarówno czegoś pozytywnego, jak i negatywnego.
Na czym polega efekt Pigmaliona?
Efekt Pigmaliona to najczęściej spotykana odmiana samospełniającego się proroctwa. Polega na tym, że pod wpływem pozytywnych oczekiwań wobec innej osoby, spełniają się one. Niejako jest to podyktowane naszymi nieświadomymi działaniami. Na przykład jeśli wierzymy, że uczeń czy pracownik jest zdolny i kompetentny, to ta osoba jest bardziej skłonna podjąć kolejne wyzwania i osiągać lepsze wyniki.
Skąd wzięła się nazwa efektu Pigmaliona?
Nazwa efektu Pigmaliona została nadana na cześć postaci Pigmaliona z mitologii greckiej. Ten według mitu zakochał się w swojej własnoręcznie stworzonej rzeźbie, którą nazwał Galatea. Mit ten symbolizuje to, jak wierzenia i przekonania mogą wpłynąć na rzeczywistość. Ceniony psycholog Robert Merton nazwał to zjawisko efektem Pigmaliona w odniesieniu do wpływu przekonań i oczekiwań na zachowania ludzi.
Czym różni się efekt Pigmaliona od efektu Galatei?
Efekt Pigmaliona odnosi się w pierwszej kolejności do pozytywnych oczekiwań i przekonań, które wpływają na osiągnięcia i zachowanie innych w korzystny sposób. Tymczasem efekt Galatei to jego odwrotność, a więc w tym przypadku negatywne oczekiwania prowadzą do gorszych wyników i zachowania. W obu przypadkach chodzi głównie o to, że oczekiwania i przekonania wpływają na rzeczywistość, ale w przypadku Pigmaliona są to oczekiwania pozytywne, a w przypadku Galatei negatywne.
Jak działa samospełniająca się przepowiednia?
Samospełniająca się przepowiednia jest innym terminem używanym na określenie efektu Pigmaliona i efektu Galatei. Jej działanie opiera się wprowadzaniu w życie przewidywań i oczekiwań, które mogą stać się rzeczywistością z powodu wpływu tych przekonań na zachowanie innych ludzi. To zjawisko podkreśla, że nasze wierzenia i przekonania mają potężny wpływ na to, jakie wyniki osiągamy w życiu. Wiąże się też z tym, że pod wpływem przekonań sami zachowujemy się inaczej, niejako manipulując rzeczywistością.