Polski (PL)Niemiecki (DE)Angielski (EN)
Doradztwo i obsługa zamówień: +48 512 999 218 
0

5 faktów o trzustce - musisz to wiedzieć!

30 lipca 2025
Trzustka to bardzo ważny narząd, o którym większość z nas słyszy głównie w kontekście cukrzycy, ale także nowotworów. Tymczasem jej rola w organizmie człowieka jest znacznie szersza, ale też niezwykle istotna. To właśnie dzięki trzustce organizm potrafi zarządzać poziomem glukozy we krwi, jak też trawić tłuszcze i białka.

Niepokojące jest to, jak niewielka jest świadomość społeczna na temat trzustki. Często objawy chorób tego narządu są bagatelizowane, a niekiedy przypisywane innym dolegliwościom. A przecież odpowiednio wczesna diagnoza może nie tylko uratować życie, ale również znacząco poprawić jego jakość.

Trzustka to narząd dwóch systemów

Trzustka jest jednocześnie częścią układu pokarmowego i hormonalnego, a więc dwóch systemów. Jako gruczoł zewnątrzwydzielniczy produkuje enzymy trawienne (amylazę, lipazę i proteazy). Te następnie które trafiają do dwunastnicy, gdzie uczestniczą w trawieniu pokarmów. Bez nich trawienie tłuszczów czy białek byłoby znacznie utrudnione.

Z kolei w funkcji wewnątrzwydzielniczej trzustka wytwarza hormony. Przede wszystkim  są to insulina i glukagon, ale nie tylko. To jednak właśnie one odpowiadają za regulację poziomu cukru we krwi, co ma duże znaczenie dla funkcjonowania całego organizmu. W tym w szczególności mózgu, który odżywia się glukozą.

Jakiekzlwiek zaburzenia jednej z tych funkcji mogą szybko wpłynąć na działanie drugiej. Przykładem może być przewlekłe zapalenie trzustki, które uszkadza komórki produkujące enzymy i hormony, ale finalnie prowadzi do trudności z trawieniem, a nawet cukrzycy wtórnej. Tymczasem trzustka nie regeneruje się tak łatwo jak wątroba, ale znacznie trudniej. Dlatego każde uszkodzenie, wynikające z choroby lub stylu życia, ma często nieodwracalne konsekwencje.

Bez trzustki nie strawisz tłuszczu

Zdrowy tłuszcz, choć bywa demonizowany, jest niezbędnym składnikiem diety. Lecz tylko pod warunkiem, że organizm potrafi go odpowiednio strawić i przyswoić, do czego potrzebuje dobrze działających organów. Kluczową rolę odgrywa tu lipaza trzustkowa, czyli enzym produkowany przez trzustkę.

Szczególnie przy przewlekłym zapaleniu trzustki dochodzi do zespołu złego wchłaniania. Tłuszcze nie są trawione, co skutkuje tłustymi i cuchnącymi stolcami, a organizm nie otrzymuje wtedy niezbędnych witamin A, D, E i K, które są rozpuszczalne w tłuszczach.

Wtedy niezbędne jest leczenie substytucyjne, czyli podawanie enzymów trzustkowych w formie kapsułek podczas posiłków. Inaczej powstaną niedobory i osłabienie odporności, co wymagać będzie szerszego leczenia. Podobnie jak wtedy, gdy problemy z trawieniem tłuszczu występują po usunięciu trzustki. Pacjenci muszą wtedy zmienić dietę, a przy tym sposób przyjmowania leków.

Trzustka i cukrzyca idą w parze

Co do zasady cukrzyca typu 1 i 2 różnią się patogenezą, ale obie są silnie związane waśnie z trzustką, a konkretnie jej funkcjonowaniem. W cukrzycy typu 1 układ odpornościowy niszczy komórki beta trzustki produkujące insulinę, co prowadzi do jej całkowitego braku. Cukrzyca typu 2 związana jest z insulinoopornością, a więc stopniowym upośledzeniem funkcji trzustki.

Istnieje też jednak cukrzyca wtórna, która wynika z uszkodzenia trzustki. Najczęściej przez zapalenie, uraz czy nowotwory, jednak może mieć wiwle przyczyn. Pacjenci z przewlekłym zapaleniem trzustki lub po pankreatektomii są na nią szczególnie narażeni.

Zarówno niedobór insuliny, jak i jej nieprawidłowe działanie prowadzą do hiperglikemii, która może uszkadzać naczynia krwionośne, ale również nerki, oczy czy serce. Podstawą są regularne badania, w tym kontrola glikemii. Należy traktować je poważnie, bo wczesna diagnostyka i leczenie mogą zapobiec rozwojowi chorób.

Trzustka lubi ciszę, aż nadto

Jednym z największych wyzwań związanych z chorobami trzustki jest ich bezobjawowy lub niespecyficzny przebieg. Wczesne stadium zapalenia trzustki czy raka trzustki może dawać jedynie nieznaczne objawy. Zazwyczaj jest to uczucie pełności, nudności, lekkie bóle brzucha czy spadek apetytu, a rzadziej coś bardziej alarmującego.

To właśnie sprawia, że choroby trzustki często wykrywane są zbyt późno. Rak trzustki ma jeden z najniższych wskaźników przeżywalności, bo aż 80% przypadków diagnozowanych jest w stadium zaawansowanym. Wtedy też możliwości leczenia raka trzustki są ograniczone.

Warto zwracać uwagę na subtelne sygnały, a zwłaszcza jeśli występują przewlekłe problemy trawienne i spadek masy ciała. Przydatne są badania obrazowe i laboratoryjne, które wychwycą niepokojące zmiany. Nie można też ignorować nawracającego zapalenia trzustki, które często prowadzi do jej uszkodzenia. Regularna kontrola, ale głównie zdrowy styl życia, mogą zdziałać więcej, niż się wydaje.

Styl życia ma znaczenie

Choć na część chorób trzustki nie mamy wpływu, to jednak prowadzenie na co dzień zdrowego stylu życia odgrywa kluczową rolę w ich prewencji. Głównym czynnikiem chorobowym jest picie alkoholu i palenie tytoniu, bowiem używki ją uszkadzają. Powodują one często nowotwory trzustki lub jej zapalenie, a przy tym wiele innych chorób.

Zbilansowana dieta, czyli dieta uboga w tłuszcze nasycone i bogata w błonnik, to klucz do zdrowia trzustki. Wraz z dietą ważna jest regularna aktywność fizyczna, co wiąże się z unikaniem nadwagi. Wszystkie te czynniki chronią trzustkę przed dolegliwościami.

Podobnie zresztą jak kontrolowanie poziomu cukru we krwi i ciśnienia tętniczego, a szczególnie w podeszłym wieku. Równie ważna jest odpowiednia podaż płynów, ale też  unikanie długotrwałego stosowania wszelkiego rodzaju leków przeciwbólowych bez konsultacji z lekarzem, ponieważ mogą one uszkadzać układ pokarmowy, a w tym trzustkę.

Zachęcamy również do zapoznania się z pozostałymi artykułami na najlepszym blogu o spaniu i zdrowiu, a także Encyklopedią Zdrowego Snu przygotowaną przez zespół specjalistów ONSEN®. Osobom dbającym o zdrowie kręgosłupa, polecamy zestaw ćwiczeń na kręgosłup przygotowany przez fizjoterapeutę.

FAQ: Trzustka

Co to jest trzustka i za co odpowiada?

Trzustka to gruczoł znajdujący się w górnej części jamy brzusznej, który pełni kluczową rolę w procesie trawienia i regulacji poziomu cukru we krwi. Wydziela enzymy trawienne do jelita cienkiego oraz hormony, takie jak insulina i glukagon, które wpływają na gospodarkę węglowodanową organizmu.

Co może być przyczyną bólu trzustki?

Ból trzustki najczęściej wynika z jej zapalenia. Ból ten może być ostry lub przewlekły. Przyczynami mogą być nadmierne spożycie alkoholu, kamica żółciowa, urazy, infekcje, a także choroby autoimmunologiczne czy niektóre leki. Ból ma zazwyczaj charakter silny, promieniujący do pleców i może nasilać się po jedzeniu.

Jakie objawy daje chora trzustka?

Chora trzustka objawia się nie tylko bólem, ale też problemami trawiennymi. Pojawiają się wtedy nudności, wymioty, biegunki, wzdęcia, spadek masy ciała mimo apetytu, a w zaawansowanych przypadkach również objawy cukrzycy, takie jak wzmożone pragnienie i oddawanie moczu.

Czy da się żyć bez trzustki?

Choć trzustka jest niezwykle ważna, da się bez niej żyć. Po jej usunięciu konieczne jest jednak codzienne przyjmowanie enzymów trawiennych oraz insuliny, ponieważ organizm sam ich już nie produkuje. Wymaga to dyscypliny i stałej kontroli medycznej.

Czego nie powinno się jeść po usunięciu trzustki?

Dieta po usunięciu trzustki musi być lekkostrawna i dobrze zbilansowana. Należy unikać tłustych, smażonych potraw, alkoholu, cukru, żywności wysoko przetworzonej i ciężkostrawnej. Zalecane są małe, częste posiłki, oparte na chudym białku, gotowanych warzywach i lekkich węglowodanach.

Udostępnij
Newsletter - bądź na bieżąco!
Bez wyrażenia zgody nie możemy dodać Twojego adresu e-mail do bazy subskrybentów newslettera ONSEN®.
Dziękujemy za dołączenie do grupy subskrybentów newslettera ONSEN®!
Komentarze
Wystąpiły błędy w formularzu.
Imię lub pseudonim *
Adres e-mail (nie będzie widoczny)
Numer telefonu (nie będzie widoczny)
Komentarz *
Dziękujemy za dodanie komentarza!
Więcej o tym, jak zdrowo żyć i funkcjonować...

Producent bezczelnie perfekcyjnego materaca Osaka Air, anatomicznych poduszek i ergonomicznych mebli. Lider na europejskim rynku.