Schizofrenia dwubiegunowa - fakty i mity

Na czym polega schizofrenia dwubiegunowa?

Termin schizofrenia dwubiegunowa nie jest oficjalną jednostką chorobową i budzi kontrowersje. Najczęściej nazywa się tak zaburzenie schizoafektywne, które łączy objawy psychozy (urojenia, omamy) ze zmianami nastroju (mania lub depresja). To właśnie ono może bywać potocznie nazywane dwubiegunową schizofrenią.

Jakie są objawy zaburzenia schizoafektywnego?

Zgodnie z kryteriami DSM?5 oraz ICD?10 i ICD-11, objawy zaburzenia schizoafektywnego dzielą się na dwie grupy. Pierwsza z nich to objawy psychotyczne występująca przez minimum dwa tygodnie bez towarzyszących zaburzeń nastroju. Mogą być to urojenia (prześladowcze, wielkościowe, odnoszące), omamy (najczęściej słuchowe), dezorganizacja mowy i zachowania, zachowania katatoniczne oraz objawy negatywne (spłycony afekt, apatia). Druga to objawy afektywne, które występują przz większość część czasu choroby. W typie depresyjnym będzie to obniżony nastrój, bezsilność, myśli samobójcze, bezsenność, spadek apetytu, urojeniowe poczucie winy czy halucynacje. Z kolei w typie maniakalnym podwyższony nastrój, pobudzenie, brak potrzeby snu, impulsywność, urojenia wielkościowe/prześladowcze oraz bezdyskusyjne zachowania społeczne. Natomiast w typie mieszanym będą to jednoczesne lub naprzemienne objawy depresji i manii. Poza tym diagnoza wymaga wykluczenia innych przyczyn jak substancji psychoaktywnych czy zaburzeń metabolicznych.

Jakie są rokowania w przypadku zaburzeń schizoafektywnych?

Około 50% pacjentów z zaburzeniami schizoafektywnymi osiąga remisję po 5 latach, a około 25% funkcjonuje społecznie dobrze przez co najmniej 2 lata. Kluczowe czynniki dające lepsze rokowanie to: wczesna diagnoza, dominujące objawy psychotyczne niezgodne z nastrojem, ciągłość leczenia, historia rodzinna schizofrenii, przebieg choroby.

Jakie leki stosować na zaburzenia schizoafektywne?

Podstawą leczenia zaburzeń schizoafektywnych jest farmakoterapia łączona z psychoterapią i psychoedukacją. Najczęśćiej podaje się leki przeciwpsychotyczne (neuroleptyki) takie jak rysperydon, olanzapina, kwetiapina czy perazyna. Część z nich jest dostępna też w formie długodziałających iniekcji (LAI). Stosuje się również paliperidon - lek o najwyższym poziomie dowodów skuteczności w zaburzeniach schizoafektywnych. Obok tego stosowane są stabilizatory nastroju (normotymiki), a wśród nich sól litu, karbamazepina, walproinian. Są one szczególnie istotne w typie dwubiegunowym. U części pacjentów stosuje się leki przeciwdepresyjne (SSRI), w szczególności w typie depresyjnym. Dużą skuteczność daje także terapia poznawczo-behawioralna, treningi umiejętności społecznych oraz udział w grupach wsparcia.

Czy zaburzenia schizoafektywne są możliwe do wyleczenia?

Przy zaburzeniach schizoafektywnych nie ma czegoś takiego jak pełne wyleczenie w sensie definitywnego zniknięcia choroby. Zaburzenia schizoafektywne są stanem przewlekłym, wymagającym często długofalowego leczenia. Niemniej, przy odpowiedniej terapii i przestrzeganiu zaleceń, wielu pacjentów osiąga remisję objawową i funkcjonalną. Regularna farmakoterapia, psychoterapia, wsparcie psychospołeczne i wczesna interwencja znacząco poprawiają szanse na stabilność i jakość życia.