Polski (PL)Niemiecki (DE)Angielski (EN)
Doradztwo i obsługa zamówień: +48 512 999 218 
0

Zaburzenia emocjonalne - jak je rozpoznać i leczyć?

5 lipca 2025
W XXI wieku zaburzenia emocjonalne stają się jednym z głównych wyzwań zdrowotnych. Życie w ciągłym pośpiechu, ale też nadmiar bodźców i rosnące oczekiwania społeczne sprawiają, że wiele osób nie radzi sobie z emocjami. Jak zauważa Mateusz Nesterok, psycholog specjalizujący się w zdrowiu i rehabilitacji, to właśnie nadmiar presji i chroniczne przeciążenie emocjonalne są głównymi czynnikami destabilizującymi zdrowie psychiczne. Jak wskazuje, ludzie często przestają słuchać siebie i nie wiedzą, co wymaga pomocy.

Warto podkreślić, że trudności emocjonalne nie dotyczą wyłącznie stanów przejściowych, jak smutek czy stres. Mowa o trwałych wzorcach myślenia, odczuwania i zachowania, które wpływają na relacje z innymi i jakość życia. Dlatego tak ważne jest wczesne rozpoznanie i odpowiednie leczenie, które pozwalają funkcjonować lepiej.

Rodzaje zaburzeń emocjonalnych

Zaburzenia emocjonalne to zbiór różnych trudności, które dotyczą przede wszystkim sfery emocji, ale także zachowań i relacji społecznych dotkniętych nimi osoby. Mateusz Nesterok podkreśla, że trzeba mówić nie tylko o symptomach, ale i o źródłach tych trudności. Wielu pacjentów żyje bowiem w środowiskach wzmacniających lęki i napięcia, co tylko pogłębia problem. Za podstawę często uważa się odcięcie od bodźców, które wywołują trudności.

W populacji częste są zaburzenia lękowe, które obejmują stany, w których lęk u pacjenta przybiera przewlekły, intensywny lub irracjonalny charakter, a jednocześnie różni się od zwykłego strachu. Do najczęstszych należą fobia społeczna i zaburzenia obsesyjno-kompulsywne (OCD), ale także zaburzenie lękowe uogólnione (GAD) i zaburzenia paniczne. Osoby zmagające się z nimi często funkcjonują pod stałym napięciem, przez co doświadczają objawów fizycznych. W grę wchodzi bowiem psychosomatyka obejmująca somatyzację.

Z kolei zaburzenia afektywne, jak depresja, dystymia czy choroba afektywna dwubiegunowa, wpływają na zdolność odczuwania przyjemności, jak też na stabilność emocjonalną. Pacjenci często relacjonują silny brak energii i sensu życia, ale także trudność w podejmowaniu codziennych aktywności. Wielu pacjentów nie rozumie, że ich brak motywacji czy drażliwość to nie lenistwo, ale symptomy zaburzeń, które można leczyć.

Odrębną kategorią są zaburzenia osobowości, podzielone na trzy wiązki:
  • A (dziwaczno-ekscentryczne), a wśród nich osobowość schizotypowa, schizoidalna czy paranoiczna;
  • B (dramatyczne), a wśród nich osobowość narcystyczna, antyspołeczna, histrioniczna czy borderline;
  • C (lękowe), a wśród nich osobowość obsesyjno-kompulsywna, zależna czy unikająca.
Szczególne są zaburzenia z wiązki B, takie jak osobowość borderline czy narcystyczna, bowiem to właśnie tam labilność emocjonalna i trudności w relacjach interpersonalnych mają największe nasilenie. Jak podkreśla Mateusz Nesterok, w przypadku osobowości borderline emocje są jak fale uderzające z siłą tsunami. Problem nie leży w tym, że one się pojawiają, bo nie ma negatywnych emocji, ale w tym, że są niekontrolowane i niszczące.

Diagnozowanie zaburzeń emocjonalnych

Właściwe rozpoznanie zaburzeń emocjonalnych bywa trudne, a zwłaszcza w nowoczesnym społeczeństwie, które gloryfikuje efektywność i samodzielność bez tolerancji dla jakichkolwiek trudności. Objawy takie jak zmęczenie, rozdrażnienie czy apatia bywają ignorowane lub przypisywane osłabieniu. Często pacjenci przychodzą do gabinetu, gdy wszystko inne zawiodło, czyli relacje się posypały, a praca przestała być możliwa do wykonywania. W takich sytuacjach psychoterapia musi być właściwie zaplanowana, zauważa Nesterok.

Jednym z najczęstszych objawów zaburzeń emocjonalnych jest przewlekły smutek lub niepokój. Objaw ten nie mija mimo pozornie poprawnych okoliczności życiowych. Towarzyszyć mu mogą objawy takie jak zaburzenia snu, drażliwość czy płaczliwość, ale też izolacja społeczna i myśli samobójcze. W przypadku zaburzeń osobowości objawy bywają trudniejsze do uchwycenia, ponieważ wpisują się w utrwalony styl funkcjonowania psychicznego.

Bardzo często osoba dotknięta zaburzeniami emocjonalnymi nie zdaje sobie sprawy ze swojego stanu lub tłumaczy objawy czynnikami zewnętrznymi. Tymczasem to, co wydaje się kwestią osobowości, może być objawem zaburzenia. Szczególnie jeśli prowadzi to do występowania chronicznego cierpienia i trudności w relacjach z innymi, wpływając na funkcjonowanie biopsychospołeczne.

Rozpoznanie to pierwszy krok ku trwałej poprawie, bowiem wiele zaburzeń emocjonalnych można skutecznie leczyć. Co więcej, sama świadomość i nazwanie problemu przynosi ulgę i pozwala podjąć jakieś działania. Diagnoza powinna być stawiana przez specjalistę na podstawie wywiadu, testów psychologicznych oraz obserwacji. Wczesne wykrycie zaburzenia i szybka interwencja zwiększają szanse na skuteczne leczenie, co poprawia jakości życia. Jak mówi Nesterok: Jeśli coś paraliżuje Twoje życie przez dłużej niż kilka tygodni, stanowi to bardzo poważny sygnał alarmowy, dlatego nie czekaj, aż się pogłębi.

Leczenie zaburzeń emocjonalnych

Naprawdę skuteczne leczenie zaburzeń emocjonalnych wymaga holistycznego podejścia. W praktyce oznacza to połączenie terapii psychologicznej i farmakoterapii, jak też innych działań wspierających. Mateusz Nesterok zaznacza, że to nie jest kwestia jednej wizyty, ale długi proces. Ten wymaga zaufania i regularności, lecz przede wszystkim gotowości na zmiany.

​​​​​Skuteczne leczenie zaburzeń emocjonalnych wymaga zindywidualizowanego podejścia, które bierze pod uwagę typ zaburzenia, nasilenie objawów oraz sytuację życiową danego pacjenta. Oprócz terapii i leków, niezwykle ważne są elementy stylu życia, a więc zdrowa dieta, sen, aktywność fizyczna i unikanie używek. To ma bowiem mają udowodnione działanie wspomagające zdrowie psychiczne.

Popularna jest psychoterapia poznawczo-behawioralna (CBT), która pomaga pacjentom zidentyfikować i zmienić schematy myślenia. Skuteczność tej formy psychoterapii potwierdzono zwłaszcza w trwałym i skutecznym leczeniu depresji i zaburzeń lękowych, a więc najczęściej występujących zaburzeń. Natomiast dla osób z zaburzeniami borderline większość specjalistów poleca z kolei mniej popularną terapię dialektyczno-behawioralna (DBT), skoncentrowaną na regulowaniu emocji.

W cięższych przypadkach stosuje się farmakoterapię, która może obejmować różnego rodzaju środki. Są to przede wszystkim leki antydepresyjne, stabilizatory nastroju czy środki przeciwlękowe, które mogą znacznie złagodzić objawy. Kluczowe jest jednak ich dobranie przez specjalistę, a przy tym regularna kontrola. Leki nie są magiczną pigułką, ale elementem terapii wspierającym zmianę. Lek nie jest w stanie zastąpić zmiany, bowiem nie zmodyfikuje schematów myślenia, ale stłumi objawy.

Niewidzialna przyczyna cierpienia

Zaburzenia osobowości często pozostają niezauważone lub błędnie interpretowane jako trudny charakter. Tymczasem są to poważne i przewlekłe zaburzenia emocjonalne, które znacząco wpływają na jakość życia. Największa trudność z osobowością narcystyczną czy borderline polega na tym, że cierpią nie tylko pacjenci, ale również ich bliscy. A przez brak zrozumienia często zostają sami - podkreśla Nesterok.

Poza tym zaburzenia osobowości to szczególna trudności problemów emocjonalnych, ponieważ nie są one postrzegane jako choroba w tradycyjnym sensie, lecz raczej jako trudny do zmiany styl bycia, oczywiście w potocznym znaczeniu. Osoba z zaburzeniem osobowości często nie dostrzega problemu po swojej stronie. Uważa ona, że to otoczenie staje się dla niej toksyczne, niezrozumiałe czy zagrażające, a sama funkcjonuje prawidłowo.

Psychiatria, zgodnie z DSM-V, dzieli te zaburzenia na trzy klastry. Klaster A obejmuje osoby ekscentryczne i wycofane (głównie więc paranoiczne), klaster B obejmuje osoby dramatyczne i impulsywne (jak borderline, narcystyczne), a klaster C obejmuje osoby lękowe i unikające (jak zależne, obsesyjno-kompulsyjne). Każdy z nich wymaga innego podejścia, ale wszystkie łączy wysoki poziom cierpienia psychicznego, jak również trudności w relacjach.

Zaburzenia z klastra C, jak osobowość unikająca czy obsesyjno-kompulsyjna, powodują z kolei chroniczny lęk i perfekcjonizm, a nawet unikanie kontaktów społecznych. Często takie osoby są bardzo funkcjonalne w pracy, ale wewnętrznie przeżywają ogromny stres. Nesterok zauważa, że są to często osoby, które robią wszystko idealnie, ale wieczorem nie mogą zasnąć z powodu myśli, że coś mogły zrobić lepiej, budując wokół tego ruminacje.

Zaburzenia z klastra B, a szczególnie osobowość chwiejna emocjonalnie typu borderline, często manifestują się skrajnymi emocjami, impulsywnością i lękiem przed porzuceniem, a przy tym niestabilnością tożsamości. Terapia takich pacjentów wymaga empatii i jasnej struktury, dlatego DBT zyskała tu szczególne uznanie.

​​​Osoby te mają trudność w ustaleniu własnej tożsamości, co nieświadomie budzi skrajne emocje. W relacjach osób z borderline dominuje ambiwalencja. Skaczą one od idealizacji po deprecjację drugiej osoby, często wchodząc w krótkotrwałe relacje. Psychoterapia w tym przypadku wymaga dużej cierpliwości, a przy tym stabilności terapeutycznej.

Zaburzenia z klastra A, jak osobowość paranoiczna czy schizotypowa, bywają stosunkowo trudne do leczenia, ze względu na ograniczone zaufanie pacjentów do terapeuty. Terapia wymaga dużego taktu i elastyczności, co wiąże się ze znalezieniem odpowiednich specjalistów.

Warto podkreślić, że osoby z zaburzeniami osobowości zasługują na pomoc i zrozumienie tak samo jak osoby chore somatycznie. Gdy zaburzenia są niezdiagnozowane i nieleczone, mogą prowadzić do poważnych problemów. Często są to problemy w związku czy w pracy, ale też na każdym innym polu. Nie warto czekać aż objawy miną same, bo nie miną. Profesjonalna pomoc jest dostępna i skuteczna, a także coraz bardziej powszechna. Zdrowie psychiczne to nie luksus, ale prawdziwy fundament dobrego życia.

Zachęcamy również do zapoznania się z pozostałymi artykułami na najlepszym blogu o spaniu i zdrowiu, a także Encyklopedią Zdrowego Snu przygotowaną przez zespół specjalistów ONSEN®. Osobom dbającym o zdrowie kręgosłupa, polecamy zestaw ćwiczeń na kręgosłup przygotowany przez fizjoterapeutę.

FAQ: Zaburzenia emocjonalne

Co to są zaburzenia emocjonalne?

Zaburzenia emocjonalne to trudności w przeżywaniu i regulowaniu emocji, które wpływają na codzienne funkcjonowanie człowieka. Nie są one chwilowym obniżeniem nastroju, ale długotrwałym stanem, który może obejmowa zaburzenia lękowe, depresję czy zaburzenia osobowości. Osoby dotknięte tymi trudnościami często nie potrafią adekwatnie reagować emocjonalnie na sytuacje życiowe, co może prowadzić do konfliktów, izolacji społecznej, a nawet wypalenia.

Jakie są objawy zaburzeń emocjonalnych?

Objawy zaburzeń emocjonalnych mogą być różnorodne i zależą od rodzaju zaburzenia, ale do najczęstszych należą: nadmierna drażliwość; lęk; uczucie pustki i bezsensu; trudności w relacjach międzyludzkich; impulsywność; wybuchowość; zaburzenia snu; problemy z koncentracją; obniżone poczucie własnej wartości; chroniczne zmęczenie; poczucie osamotnienia lub niezrozumienia.

Jak zachowuje się osoba z zaburzeniami emocjonalnymi?

Osoba z zaburzeniami emocjonalnymi może zachowywać się w sposób trudny do przewidzenia - od człowieka nadmiernie wycofanego, po człowieka impulsywnego i agresywnego. Może być nadwrażliwa na krytykę, zmagać się z huśtawkami nastrojów i mieć trudności z utrzymywaniem stabilnych relacji. Często takie osoby same nie rozumieją źródła swoich emocji ani tego, dlaczego reagują w określony sposób, co prowadzi do frustracji i pogłębienia problemów.

Czy depresja to zaburzenie emocjonalne?

Tak, depresja jest jednym z najczęściej występujących zaburzeń emocjonalnych. Charakteryzuje się długotrwale obniżonym nastrojem, brakiem motywacji, utratą zainteresowań i energii życiowej. Może prowadzić do trudności w pracy, w relacjach i codziennym funkcjonowaniu. Wymaga diagnozy i odpowiedniego leczenia. Zarówno psychoterapeutycznego, jak i farmakologicznego.

Czym różni się zaburzenie emocjonalne od choroby psychicznej?

W medycynie wszystkie one są klasyfikowane jako choroby. Jednak w ujęciu potocznym zaburzenia emocjonalne i choroby psychiczne różnią się skalą i wpływem na funkcjonowanie poznawcze. Choroby psychiczne, jak choćby schizofrenia, mogą obejmować poważne zaburzenia myślenia, percepcji i rzeczywistości, a nie tylko emocji. Zaburzenia emocjonalne koncentrują się głównie na sferze uczuciowej, chociaż również mogą znacząco utrudniać życie. Obie grupy wymagają specjalistycznej pomocy, jednak zaburzenia emocjonalne są często mniej oczywiste i przez to trudniejsze do zidentyfikowania.

Udostępnij
Newsletter - bądź na bieżąco!
Bez wyrażenia zgody nie możemy dodać Twojego adresu e-mail do bazy subskrybentów newslettera ONSEN®.
Dziękujemy za dołączenie do grupy subskrybentów newslettera ONSEN®!
Komentarze
Wystąpiły błędy w formularzu.
Imię lub pseudonim *
Adres e-mail (nie będzie widoczny)
Numer telefonu (nie będzie widoczny)
Komentarz *
Dziękujemy za dodanie komentarza!
Więcej cennych i przydatnych porad ekspertów...

Producent bezczelnie perfekcyjnego materaca Osaka Air, anatomicznych poduszek i ergonomicznych mebli. Lider na europejskim rynku.