Osobowość narcystyczna a relacje w związku

Na czym polega osobowość narcystyczna?

Osobowość narcystyczna (ang. narcissistic personality disorder) to zaburzenie charakteryzujące się utrwalonym wzorcem poczucia wyższości w wyobraźni lub zachowaniu, a także stałą potrzebą bycia podziwianym oraz brakiem empatii wobec innych. Osoba z osobowością narcystyczną buduje fałszywe, wyidealizowane "ja". Ma to ukryć głęboko zakorzenione poczucie niepewności i niską samoocenę. Narcyzm to spektrum. Może występować od łagodnych cech egocentrycznych po głębokie i patologiczne zaburzenia uniemożliwiające budowanie zdrowych relacji.
 

Jakie są cechy osoby narcystycznej?

Najczęściej u osoby narcystycznej widoczne jest wielkościowe poczucie własnej wartości. Cechuje się ono przekonaniem o byciu kimś wyjątkowym, kto zasługuje na specjalne traktowanie. Widoczny jest również brak empatii, a więc niezdolność lub niechęć do współodczuwania stanów emocjonalnych innych ludzi. Osoby narcystyczne są też roszczeniowe, wymagając od innych automatycznego spełniania ich oczekiwań. Typowa u narcyzów jest zazdrość i arogancja. Często odczuwają zawiść wobec innych lub są przekonani, że inni im zazdroszczą. Osoby narcystyczne bywają często również nadwrażliwe na krytykę. Nawet delikatna uwaga może u narcyza wywołać wybuch wściekłości lub obrażanie się.

Jak zachowuje się osoba narcystyczna?

Zachowanie narcyza jest często manipulacyjne i nastawione na kontrolę. W towarzystwie osoba narcystyczna stara się zdominować rozmowę, przekierowując uwagę na siebie i swoje osiągnięcia. W sytuacjach konfliktowych rzadko bierze odpowiedzialność za swoje błędy, przerzucając winę na otoczenie. Charakterystyczne dla narcyzów są nagłe zmiany nastroju w zależności od tego, czy narcyz otrzymuje wystarczającą dawkę uwielbienia. Jeśli nie - może stać się chłodny, agresywny lub pasywnie-agresywny.

Jakich słów używa osoba z osobowością narcystyczną?

Język narcyza służy często do gaslightingu (manipulacji rzeczywistością) oraz umniejszania innym. Najbardziej typowe u narcyzów są sformułowania w stylu:

• „Jesteś przewrażliwiona” – aby unieważnić uczucia rozmówcy.
• „Nigdy tego nie powiedziałem” – aby zaprzeczyć faktom i zasiać zwątpienie.
• „Twoja wina, że tak reaguję” – aby przerzucić odpowiedzialność za własną agresję.
• „Po tym wszystkim, co dla ciebie zrobiłem” – aby wywołać poczucie winy.

W jaki sposób osoba narcystyczna traktuje partnera?

Związek z narcyzem często przebiega według schematu: idealizacja - dewaluacja - odrzucenie. W fazie idealizacji narcyz zasypuje partnera komplementami i uwagą, sprawiając wrażenie idealnego dopasowania. Po tym następuje faza dewaluacji, w której zaczyna się  krytyka, chłód emocjonalny, manipulacje i izolowanie partnera od bliskich. Narcyz traktuje partnera przedmiotowo. Głównie jako narzędzie do zaspokajania własnych potrzeb. Po tej fazie następuje odrzucenie cechujące się brakiem wsparcia. W trudnych chwilach narcyz często dystansuje się, nie okazując wsparcia, gdyż sytuacja nie dotyczy go bezpośrednio.