Rewolucja snu w czasach rewolucji przemysłowej

W ostatnich wiekach nastąpiła swoista rewolucja snu, która całkowicie odmieniła zwyczaje większości z nas. Choć niemal wszyscy zdajemy sobie sprawę z tego, do czego zmierza zaburzenie naturalnego rytmu dnia i nocy, wielu z nas bierze w niej udział i nie zapewnia sobie odpowiedniej ilości snu.

Za postępującą rewolucję snu winimy coraz częściej telefony, tablety, komputery czy telewizory, które emitują w światło niebieskie. Za zaburzenia rytmu snu winimy też podróże związane ze zmianami stref czasowych, a także wiele innych czynników. Tymczasem rewolucja snu wzięła swój początek znacznie wcześniej.

Na myśl nasuwa się moment wynalezienia przez Thomasa Edisona źródła sztucznego światła, jakim jest żarówka. Jednak proces zmian wzorców spania, jaki nazywamy rewolucją snu, rozpoczął się jeszcze na długo przed jej wynalezieniem.

Sama historia sztucznego oświetlenia jest bardzo interesująca. Od pierwszego użycia polan z ogniska, które dały początek łuczywom, poprzez lampy oliwne, świece i pochodnie, aż do lampy naftowej i żarówki, człowiek zawsze starał się rozświetlić ciemność i ułatwić sobie funkcjonowanie w nocy, aby jednocześnie nie dopuścić do spania w dzień.

Światło świec starano się wzmocnić stosując wieloramienne świeczniki – kandelabry i kinkiety. W XVII wieku elementem składowym kinkietu stały się dodatkowo wklęsłe lustra, których zadaniem było zwielokrotnienie blasku świec.

Z czasem zmieniał się także materiał, z którego wytwarzano świece. Aż do XIX wieku wybór był prosty. Dostępny był bowiem tylko wosk pszczeli do celów liturgicznych i ludzi zamożnych oraz łój dla biedaków. Jakość płomienia świecy łojowej pozostawiała wiele do życzenia a jej zapach nie był zbyt przyjemny. W 1835 roku wynaleziono tańszą i pozbawioną tych wad stearynę.

Warto jednak zwrócić uwagę na lampy olejne. Od starożytności do czasów rensansu nie zmieniła się zbyt wiele. Jedyną innowacją było unieruchomienie wcześniej swobodnie pływającego knota. Po zmianach budowy i konstrukcji lampy olejnej stworzono lampy gazowe, a nieco później lampy naftowe. 

Pewne zmiany w budowie lampy olejnej próbował wprowadzić sam Leonardo da Vinci, ale dopiero w XVI wieku włoski uczony Girolamo Cardano, umieścił zbiorniczek z olejem powyżej płonącej końcówki knota, co poprawiło jego nasycenie paliwem znacznie zwiększając jasność płomienia lampy.

Pod koniec XVIII wieku Antoine Quinquet jeszcze bardziej udoskonalił lampę olejną, wprowadzając szklany kominek nad płomieniem. Prawdziwym innowatorem okazał się natomiast szwajcarski chemik Aime Argand , który wpadł na pomysł, aby doprowadzić od dołu powietrze do zwiniętego w rurkę knota z plecionki bawełnianej.

Skonstruowany w 1784 roku palnik znalazł później zastosowanie również w lampach gazowych i naftowych. Usprawnienie procesu spalania w połączeniu z kominkiem spowodowało aż sześciokrotny wzrost jasności płomienia. Dodatkowo po raz pierwszy doszło do tego, że koniecznym elementem lampy stał się klosz, którego zadaniem była ochrona oczu przed blaskiem, a nie płomienia przed zgaśnięciem.

W 1800 roku francuski zegarmistrz Guillaume Carcel zastosował w lampie olejnej mechanizm zegarowy tłoczący paliwo do palnika. W 1853 roku natomiast Ignacy Łukasiewicz skonstruował lampę naftową, która była pobocznym produktem prowadzonych przez niego prac nad destylacją ropy naftowej. Nafta była bez porównania tańsza i wydajniejsza niż stosowane wcześniej oleje i ich mieszaniny.

Nafta miała tylko jedną poważną wadę, a mianowicie napełnione nią lampy olejowe często eksplodowały. Dlatego właśnie konieczne było opracowanie nowego typu lampy o iście „pancernej” konstrukcji. Lampa naftowa składała się z metalowego zbiornika na naftę, na który to zbiornik była nakładana metalowa rura z wyciętymi otworami, w które była włożona przezroczysta mika (rodzaj minerału).

W dolnej i górnej części cylindra umieszczono otwory zapewniające dopływ powietrza i odprowadzanie spalin. W cylindrze na wysokości okienek znajdowała się płonąca końcówka zanurzonego w zbiorniku knota. Do oświetlania próbowano używać też innych paliw.

Tak powstały karbidówki – lampki w których jako paliwa używa się acetylenu, czyli gazu powstałego w wyniku reakcji karbidu z wodą. Karbidówki były małe, przenośne i dość bezpieczne, stąd też zrewolucjonizowały pracę w górnictwie. Wydzielały jednak dość nieprzyjemny zapach, dlatego w domach niechętnie ich używano.

W 1792 roku William Murdoch zastosował do oświetlenia własnego domu inną lampę gazową. Tym razem była to lampa zasilana gazem uwolnionym w procesie produkcji koksu, który to gaz koksowniczy nazywano następnie gazem miejskim. Również te lampy nie sprawdzały się na szerszą skalę w domach prywatnych. Tym razem na przeszkodzie stanęły trudności związane z doprowadzaniem gazu do budynków. Były jednak miejsca, gdzie lampy gazowe sprawdziły się świetnie, czyli głównie hale fabryczne oraz ulice.

Przez całe stulecia stałe źródła światła umieszczano tylko w pomieszczeniach, a ewentualnie również na dziedzińcach. W nocny mrok zaś każdy udawał się z własną przenośną lampką, kagankiem lub pochodnią. Dlatego oświetlenie ulic Paryża latarniami ze świecami w 1667 roku było wielkim skokiem cywilizacyjnym, który był kolejnym krokiem w kierunku rewolucji snu.
 

Jednak dopiero oświetlenie gazowe umożliwi upowszechnienie się latarni ulicznych. W Londynie pierwsze latarnie gazowe zainstalowano w 1809 roku, natomiast w Łodzi już w 1835 roku. Ponieważ jedna latarnia gazowa dawała aż 20 razy więcej światła od lampy olejowej, zaczęto mówić o zjawisku zanieczyszczenia światłem, które w aspekcie rewolucji snu jest bardzo istotne.

Z drugiej jednak strony, oświetlone miasto to bezpieczniejsze miasto, więc wzrósł popyt na nocne rozrywki. Zwłaszcza, że w związku z rewolucją przemysłową, miasta zaczęli zaludniać robotnicy. Często byli to młodzi ludzie oderwani od swoich rodzin, które pozostały na wsi. Byli więc oni znudzeni i żądni przygód, na które czas mieli tylko poza czasem pracy.

Rewolucja przemysłowa, która zapoczątkowała rewolucję snu, to proces zmian technologicznych, gospodarczych, społecznych i kulturalnych. Rozpoczęła się ona w XVIII wieku w Anglii i Szkocji przez transformację gospodarczą polegającą na odejściu od rzemieślnictwa na rzecz zmechanizowanej produkcji na dużą skalę.

Choć pierwsza maszyna - Przędząca Jenny - nie była jeszcze napędzana silnikiem parowym, lecz kołem wodnym, większość kolejnych maszyn działała już na parę. Dodatkowo ich wydajność i możliwości rosły, co spowodowało zwiększony popyt na pracowników. Ponieważ ci nie mieli jeszcze gwarantowanych praw pracowniczych, często byli wykorzystywani ponad własne siły, również do pracy w ciągu nocy.

Wraz z rewolucją przemysłową zmieniły się wzorce spania. Rozpatrując to na przykładzie szewca, wcześniej on sam ustalał swój czas pracy. Choć niekiedy pracował nocą przy świetle kaganka, nie zdarzało się to tak często i z takim natężeniem, jak w momencie, w którym zaczął pracę w fabryce.

Praca w fabryce miała z góry narzucone ramy czasowe, które określał plan pracy. Pojawiło się również pojęcie dnia pracy, zaś wraz z oświetleniem do fabryk wkroczyła praca zmianowa. Już w XIX wieku normą w wielu fabrykach była praca na trzy zmiany - poranną, popołudniową i nocną.

Robotnicy pracujący na trzy zmiany stali się pierwszymi ofiarami rewolucji snu. Często nie zapewniano im godnych warunków bytowych. Biedniejsze grupy robotników wynajmowały pokoje, w których spali na jednym łóżku w systemie zmianowym, zgodnie z narzuconym im planem pracy. W ten sposób ograniczali koszta wynajmu, przez co mogli więcej pieniędzy wysyłać swoim rodzinom.
 

W 1934 roku pisarka Hanna Boguszewska przeprowadziła badanie za pomocą metody obserwacji uczestniczącej. Na pewien czas wprowadziła sie ona do jednej z łódzkich rodzin robotniczych, pisząc następnie reportaż będący konsekwencją tej wizyty.
 

"Każda rzecz tak musi stać, jak stoi i wszystko tak musi się dziać, jak się dzieje: wszystko, wszystko jest obmyślone, wypracowane: cały porządek dnia i nocy. I nocy – bo ojciec, włókniarz z dziada-pradziada, idzie do pracy na jedenastą wieczorem. To są jeszcze fabryki, które pracują na trzy zmiany?

Są. Choćby trzy dni w tygodniu, ale na trzy zmiany, żeby maszyn nie zatrzymywać. Dobrze. Więc ojciec wychodzi zaraz po dziesiątej, bo ma daleko do fabryki, dzieci już dawno śpią, a matka zmywa, zrobi jeszcze co trzeba w domu i sama się kładzie - nie na długo, bo przed czwartą musi wstawać, żeby zdążyć na piątą do pracy."
 

Rewolucja snu polegająca na skracaniu jego czasu i zaburzaniu naturalnego rytmu dobowego zdecydowanie nie jest zdrowa dla naszych organizmów.

Podczas snu organizm się regeneruje i wypoczywa, dlatego tak ważne jest, żeby spać na dobrym materacu. Musi on zapewnić dobre podparcie ciała, a zwlaszcza kręgosłupa, bo to na nim głównie opieramy swój ciężar w trakcie snu.

Podczas snu znajdujemy się w stanie całkowitej nieświadomości, rozluźniając mięśnie i zmieniając pozycje do spania. Dlatego też warto jest zainwestować w rewolucyjny materac Osaka Air, ktory gwarantuje najwyższy komfort snu. Onsen Sleeping gwarantuje dodatkowo aż 100 dni na zwrot materaca.
 

Odcinek szyjny kręgosłupa jest obciążany cały dzień. Ponieważ zaś organizm regenruje się się podczas snu, więc ważne jest, żeby szyja znalazła idealne podparcie. Do tego zaś służy wybrana poduszka ortopedyczna od Onsen Sleeping.

Sposób w jaki układają sie na nich kark, ramiona i głowa, znacząco pomaga w zapobieganiu trudnościom związanym z kręgosłupem, jak też w profilaktyce, rehabilitacji i leczeniu zniesionej lordozy szyjnej i innych schorzeń kręgosłupa. 

Zachęcamy również do zapoznania się z pozostałymi artykułami na najlepszym blogu o spaniu i zdrowiu, a także Encyklopedią Zdrowego Snu przygotowaną przez ekspertów Onsen Sleeping.