Bezdech senny – przyczyny, skutki, leczenie

Bezdech senny jest powszechnym zaburzeniem oddychania, które dotyka miliony ludzi na całym świecie. Jest to stan chorobowy, w którym dana osoba przestaje oddychać na krótki okres podczas snu, co może powodować liczne negatywne skutki dla zdrowia. Mimo tego bezdech senny jest bywa ignorowany, a często także występują trudności z jego właściwym zdiagnozowaniem lub wdrożeniem leczenia.

Ma on różnorodne przyczyny, zaś jego skutki mogą być poważne i obejmować wiele aspektów życia. Od lat na świecie istnieją jednak metody leczenia bezdechu sennego, które mogą pomóc w łagodzeniu objawów i poprawie jakości snu. Niezwykle ważne dla pacjentów jest to, aby zdawać sobie również sprawę z wpływu higieny snu na jego występowanie i nasilenie.

Bezdech senny, zwany także obturacyjnym bezdechem sennym lub OSA (ang. obstructive sleep apnea), jest schorzeniem, które dotyka coraz większą liczbę osób na całym świecie. Jest to poważne zaburzenie oddychania, które charakteryzuje się chwilowym i odwracalnym zatrzymaniem przepływu powietrza w drogach oddechowych w trakcie snu. Jak pokazują przykłady, przyczyny jego występowania są złożone i rzadko wynikają z tylko jednego czynnika.

Najważniejszym z nich jest otyłość związana z trybem życia. Zebrany w okolicy gardła nadmierny tłuszcz może powodować ucisk na drogi oddechowe, co prowadzi do ich zwężenia, a w skrajnych przypadkach nawet całkowitego zablokowania. To z kolei powoduje przerwy w oddychaniu w czasie snu. W konsekwencji prowadzi do epizodów bezdechu sennego.

Bardzo ważnym czynnikiem ryzyka jest również wiek. Bezdech senny występuje częściej u osób starszych, ponieważ mięśnie gardła ulegają osłabieniu w miarę starzenia się organizmu. Tymczasem mięśnie gardła pełnią ważną rolę w utrzymaniu drożności dróg oddechowych podczas snu. Kiedy te mięśnie są osłabione wskutek starzenia się organizmu, mogą nie funkcjonować prawidłowo, co prowadzi do ich częstszego zwężania się podczas snu.

To zjawisko wywołuje przerwy w oddychaniu i spadki saturacji, czyli poziomu tlenu we krwi, co właśnie charakteryzuje bezdech senny. Również inne zmiany związane z wiekiem, takie jak zwiększenie ilości tkanki tłuszczowej w okolicy gardła, spadek elastyczności tkanek czy zmniejszenie aktywności ruchowej również mogą przyczyniać się do zwiększenia ryzyka bezdechu sennego u osób starszych.

Skłonności do bezdechu sennego są dziedziczne, a więc oparte na genetyce. Osoby, których członkowie rodzin chorowali na bezdech senny, są więc bardziej narażone na jego wystąpienie. Dziedziczenie może obejmować zarówno cechy fizjologiczne, takie jak struktura anatomiczna dróg oddechowych, jak też genetyczne predyspozycje do otyłości czy zaburzeń oddychania.

Należy pamiętać, że samo posiadanie genu predysponującego do choroby nie oznacza, że na pewno na nią zapadniemy. Dla aktywacji takiego genu niezbędne jest najczęściej również narażenie na konkretny czynnik środowiskowy. Tym samym dbanie o siebie i profilaktyka pozwalają zmniejszyć ryzyko bezdechu sennego.

Często spotykaną przyczyną bezdechu sennego jest stosowanie środków odurzających. Wśród nich wymienia się przede wszystkim alkohol i inne narkotyki, a także niektóre leki. Substancje te działają depresyjnie na układ oddechowy, powodując relaksację mięśni i negatywnie przekładają się na utrzymanie drożności dróg oddechowych w czasie snu.

Również palenie papierosów ma drażniący wpływ na błony śluzowe dróg oddechowych, powodując ich stan zapalny i obrzęk. To zaś prowadzi do zwężenia dróg oddechowych i w związku z tym znacznie utrudnia swobodny przepływ powietrza, także zwiększając ryzyko wystąpienia bezdechu sennego.

Jednym z głównych skutków bezdechu sennego są różnego rodzaju zaburzenia snu. Osoby z obturacyjnym bezdechem sennym często doświadczają głośnego chrapania, przerywanego nagłymi przebudzeniami w celu przywrócenia prawidłowego oddychania. To prowadzi do zaburzenia struktury snu, co może powodować uczucie zmęczenia i senności w ciągu dnia. Osoby cierpiące na bezdech sennny mogą są też silniej narażone na bezsenność, co dodatkowo pogarsza jakość ich snu i wpływa na codzienne funkcjonowanie.

Bezdech senny ma również negatywny wpływ na układ sercowo-naczyniowy. Osoby nim dotknięte są bardziej podatne na rozwój nadciśnienia tętniczego, co może prowadzić do poważniejszych chorób sercowo-naczyniowych, takich jak choroba wieńcowa, zawał serca, a nawet udar mózgu. Niedotlenienie organizmu w wyniku przerw w oddychaniu podczas snu może nadto prowadzić do powstawania zakrzepów, które mogą być potencjalnie niebezpieczne.

Skutki bezdechu sennego mogą również objawiać się na poziomie psychologicznym. Osoby z OSA mogą doświadczać zmian nastroju, takich jak choćby drażliwość, apatia, lęki czy depresja. Zaburzenia snu i uczucie ciągłego zmęczenia mogą wpływać na ogólny nastrój i zdolność do radzenia sobie ze stresem, co może negatywnie wpłynąć na jakość zdrowia psychicznego.

Wpływ bezdechu sennego na ogólną jakość życia może być znaczny. Osoby z OSA mogą odczuwać różnych trudności w wykonywaniu codziennych czynności, takich jak praca, nauka czy dbanie o rodzinę. Może to prowadzić do ograniczenia aktywności społecznych i emocjonalnych, co może negatywnie wpłynąć na ogólny stan zdrowia i samopoczucie.

Wdrożenie właściwego leczenia bezdechu sennego jest kluczowe dla poprawy jakości snu i zdrowia ogólnego pacjenta. Jednym z najskuteczniejszych sposobów leczenia bezdechu sennego jest stosowanie technik pozycyjnych. Obejmują one zmianę stosowanej pozycji snu, na przykład spanie na boku zamiast na plecach. To niekiedy pomaga zmniejszyć blokadę dróg oddechowych i poprawić przepływ powietrza podczas snu. Można również stosować specjalne urządzenia, takie jak choćby mało znane kołnierze antyobturacyjne, które w założeniu utrzymują szyję w odpowiedniej pozycji. Ich skuteczność bywa jednak poddawana w wątpliwość.

Innym skutecznym sposobem leczenia bezdechu sennego jest należyta zmiana stylu życia. Przede wszystkim zaś kontrolowanie masy ciała, ale także bardzo radykalne unikanie alkoholu, nikotyny i innych substancji, które mogą pogarszać jego objawy. Także regularnie stosowana aktywność fizyczna, podobnie jak właściwie zbilansowana zdrowa dieta, pomaga w poprawie ogólnego stanu zdrowia pacjenta.

Obecnie część pacjentów z bezdechem sennym leczy go też za pomocą terapii behawioralnej odbywanej pod okiem psychologa i fizjoterapeuty. Obejmuje ona przede wszystkim trening mięśni gardła, który ma na celu głównie wzmocnienie mięśni odpowiedzialnych za utrzymanie drożności dróg oddechowych podczas snu. Terapia behawioralna może również skupiać się na treningu oddechowym, wzorcach oddychania czy kontroli oddechu, co pomaga w zmniejszeniu objawów bezdechu sennego. Wraz z nią stosuje się psychoedukację, która ma za zadanie podnieść komfort życia chorego i zmodyfikować jego niezdrowe nawyki na ile jest to możliwe.

Jednym z najskuteczniejszych sposobów leczenia bezdechu sennego jest stosowanie terapii ciśnieniowej opartej na zapewnieniu w trakcie snu dodatniego ciśnienia powietrza w drogach oddechowych. Opiera się na zastosowaniu aparatu CPAP wraz z odpowiednią maską. Mogą one noszone na samym nosie lub na nosie i ustach podczas snu. Maski te dostarczają powietrze pod właściwym ciśnieniem, co pomaga uniknąć zatrzymania oddechu i zapewnia prawidłowy przepływ powietrza przez drogi oddechowe. Istnieje wiele rodzajów masek CPAP, a wśród nich przede wszystkim nosowe, pełnotwarzowe czy uszczelniane. To zaś pozwala na dopasowanie ich do indywidualnych potrzeb pacjenta.

Ważnym aspektem stosowania terapii CPAP jest odpowiednie dopasowanie maski do kształtu twarzy pacjenta. Stąd też należy dużą wagę przywiązać do wyboru właściwej poduszki ortopedycznej, która pozwoli na pełne korzystanie z jej zalet. Poduszka ta musi być zaprojektowana tak, aby dostosować się do kształtu twarzy i zmniejszać nacisk na nos, usta i inne części twarzy, które są w kontakcie z maską CPAP. Dzięki temu pacjent z bezdechem sennym nie tylko doświadcza większego komfortu podczas snu, ale przede wszystkim zwiększa skuteczność terapii.

Decydując się na korzystanie z aparatu CPAP i maski tlenowej, należy zapewnić sobie zatem właściwą poduszkę. O ile osoby niekorzystające z tego rozwiązania powinny zaopatrzyć się w ortopedyczną poduszkę na bezdech senny, to w przypadku stosowania tego rodzaju terapii na bezdech senny warto jest rozważyć zakup poduszki CPAP produkowanej przez polską firmę, Dr Sapporo.

Proponowana przez Dr Sapporo poduszka jest wykonana z miękkiego i elastycznego materiału, który jest hipoalergiczny i nie powoduje żadnych podrażnień skóry. Dodatkowo, poduszka ta posiada specjalne wgłębienia, które pozwalają na swobodne umieszczenie maski CPAP na twarzy, eliminując tym samym możliwość przemieszczania się maski w trakcie snu. Dzięki temu znacznie zwiększa ona wygodę podczas stosowania terapii, a także poprawia jej skuteczność.

Może być ona stosowana zarówno przez osoby, które dopiero rozpoczynają terapię aparatem CPAP, jak i przez tych, którzy już stosują tę terapię od dłuższego czasu. Jest to szczególnie ważne dla tych pacjentów, którzy doświadczają problemów z niespokojnym snem, poruszaniem się maski czy uczuciem ucisku na nosie, ustach lub twarzy. Właściwie dobrana poduszka pozwala te niedogodności zniwelować nawet w stu procentach.

Sam aparat CPAP, podobnie jak podłączane do niego maski, jest refundowany przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Obowiązujące aktualnie Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie wykazu wyrobów medycznych wydawanych na zlecenie reguluje jej zasady. Stanowią one, że aparaty CPAP podlegają refundacji do kwoty ustalonego limitu. Podobne zasady obowiązują maski CPAP, które też podlegają częściowej refundacji.

Należy pamiętać, że również materac odgrywa ogromną rolę w leczeniu bezdechu sennego, który jest zaburzeniem oddychania występującym podczas snu. Wybór odpowiedniego materaca może wpłynąć na komfort snu oraz zmniejszyć objawy bezdechu sennego, poprawiając tym samym jakość życia pacjentów cierpiących na to schorzenie. Wynika to z faktu, że materac o właściwym stopniu twardości i elastyczności pomoże w utrzymaniu prawidłowej pozycji kręgosłupa podczas snu, co jest szczególnie ważne dla osób z bezdechem sennym. Prawidłowe ułożenie kręgosłupa pomaga bowiem w otwarciu dróg oddechowych, co redukuje częstość i nasilenie epizodów bezdechu sennego.

Kolejnym ważnym czynnikiem jest redukcja nacisku na ciało. Materac z odpowiednią amortyzacją zmniejsza nacisk na różne partie ciała, takie jak barki, biodra i kolana, co także pomaga w zmniejszeniu napięcia mięśniowego oraz zapobieganiu nadmiernemu, niezdrowemu przemieszczaniu się ciała podczas snu. Dzięki temu możliwe jest uniknięcie nieprawidłowych pozycji ciała, które często prowadzą do utrudnienia oddychania i nasilenia objawów bezdechu sennego.

Idealny dla osób, które doznają bezdechy sennego, jest uniwersalny materac Osaka Air. Ten model materaca, będącego jednocześnie wyrobem medycznym klasy pierwszej, zaprojektowany został tak, aby odpowiadał na potrzeby i trudności zgłaszane przez klientów. Dzięki przeprowadzonym badaniom, a także długiemu procesowi prototypizacji i testowania w trakcie procesu design thinking, jego konstrukcja została dopasowana do naturalnych potrzeb człowieka, a w tym wsparcia fizjologicznych krzywizn kręgosłupa. Spełnia on dzięki temu wszelkie wskazania medyczne dla zachowania prawidłowej, fizjologicznej pozycji ciała podczas snu.
 

Zachęcamy również do zapoznania się z pozostałymi artykułami na najlepszym blogu o spaniu i zdrowiu, a także Encyklopedią Zdrowego Snu przygotowaną przez zespół specjalistów ONSEN®. Osobom dbającym o zdrowie kręgosłupa, polecamy zestaw ćwiczeń na kręgosłup przygotowany przez fizjoterapeutę.